अंमली पदार्थांचा विळखा; रायगड पोलीस भेदणार का?

 

 

अलिबाग | उमाजी म. केळुसकर | प्रत्येक प्रदेशाला एक स्वतःची ओळख असते, एक स्वाभाविक लय असते. रायगड जिल्ह्याच्या बाबतीत ही लय त्याच्या निसर्गरम्य सौंदर्याशी, ऐतिहासिक वारशाशी आणि इथल्या मेहनती लोकांशी जोडलेली आहे. मात्र, काही वेळा बाह्य शक्ती या लयीत असा विघातक सूर मिसळतात की त्यातून त्या भूमीचे मूळ स्वरूपच धोक्यात येते.

 

आज रायगड जिल्हा अशाच एका गंभीर आव्हानाचा सामना करत आहे अंमली पदार्थांच्या वाढत्या विळख्याचा. गुरुवारी, ३१ जुलै रोजी काशीद समुद्रकिनारी जप्त करण्यात आलेला तब्बल ११.१४८ किलो चरसचा साठा (ज्याची किंमत ५५ लाख ७४ हजार आहे) ही केवळ एक बातमी नाही, तर ही एक भयावह सत्यकथा आहे; एक आरसा आहे जो आपल्याला जिल्ह्याच्या बदलत चाललेल्या वास्तवाची जाणीव करून देतो.

 

या घटनेने एक मोठा धोका टळला असेल, पण ती जिल्ह्याच्या सामूहित आत्म्याला विचारण्यास भाग पाडते की, आपण कोणत्या दिशेने वाटचाल करत आहोत आणि या अदृश्य शत्रूचा सामना कसा करणार आहोत? गेल्या काही महिन्यांतील आकडेवारी आणि घटना पाहता, रायगड जिल्हा आता अंमली पदार्थ तस्करांचे एक नवीन केंद्र बनत असल्याचे दिसते. आधी केवळ वाहतुकीसाठी वापरला जाणारा मार्ग आता उत्पादन आणि साठवणुकीसाठीही वापरला जात आहे.

 

महाड एमआयडीसीमधील एका कारखान्यावर नुकतीच झालेली कारवाई (जिथे ८८.९२ कोटींचे केटामाईन जप्त करण्यात आले) हे या बदलाचे एक ज्वलंत उदाहरण आहे. हा कारखाना बंद असतानाही तिथे छुप्या पद्धतीने अंमली पदार्थांची निर्मिती केली जात होती, हे दर्शवते की तस्कर किती धाडसी झाले आहेत आणि त्यांचे जाळे किती खोलवर पसरले आहे. याव्यतिरिक्त, पनवेल रेल्वे स्थानकावर नायजेरियन महिलेकडून जप्त केलेले कोट्यवधींचे कोकेन आणि मेथ, तसेच खोपोली येथील कारखान्यातून जप्त झालेले १०६ कोटींचे मेफेड्रोन या घटना स्पष्टपणे सांगतात की, केवळ गांजा किंवा चरसपुरते मर्यादित न राहता, आता सिंथेटिक ड्रग्ज आणि उच्च दर्जाच्या आंतरराष्ट्रीय अमली पदार्थांची तस्करीही या जिल्ह्यातून मोठ्या प्रमाणावर होत आहे.

 

समुद्राचा किनारा लाभल्याने, परदेशी मार्गाने येणार्‍या अंमली पदार्थांसाठी रायगड जिल्हा हा तस्करांसाठी सोयीचा मार्ग बनला आहे. अमली पदार्थांची तस्करी केवळ गुन्हेगारीची समस्या नाही, तर ती एक सामाजिक आणि सार्वजनिक आरोग्याची मोठी समस्या आहे. या पदार्थांच्या सहज उपलब्धतेमुळे तरुण पिढी मोठ्या धोक्यात आहे. समाजात वाढती गुन्हेगारी, आरोग्य समस्या आणि सामाजिक अस्थिरता यामागे अंमली पदार्थांचे व्यसन हे एक महत्त्वाचे कारण ठरते रायगड पोलीस दल अंमली पदार्थ विरोधी झिरो टॉलरन्स धोरण राबवत असून, त्यांच्याकडून सातत्याने कारवाई सुरू आहे.

 

पोलीस अधीक्षक आचल दलाल यांनी रायगड जिल्हा पोलीस अधीक्षक पदाची सूत्रे हातात घेतल्यापासून गुन्हेगार हबकले आहेत, यात शंका नाही. त्यांच्या नेतृत्वाखाली विविध गुन्ह्यांची उकल होत आहे, सट्टेबाजांवर, तसेच इतर गैरकृत्य करणार्‍यांवर अंकुश बसत आहे, ही जिल्ह्यासाठी निश्चितच चांगली गोष्ट आहे. अपर पोलीस अधीक्षक अभिजित शिवथरे आणि उपविभागीय पोलीस अधिकारी प्रतीक्षा खेतमाळीस यांच्यासारख्या अधिकार्‍यांच्या मार्गदर्शनाखाली पोलीस निरीक्षक परशुराम कांबळे यांच्या नेतृत्वाखालील मुरुड पोलीस पथकाने केलेली काशीद येथील कारवाई हे याचेच एक उत्तम उदाहरण आहे.

 

अविनाश पाटील, जनार्दन गवळे, हरी मेंगाळ, मकरंद पाटील, धनखील सुते, कैलास धनमसे, संतोष मराडे आणि सुदाम उकाडे या कर्मचार्‍यांनी दाखवलेली सतर्कता आणि कठोर परिश्रम कौतुकास्पद आहेत. मात्र, पोलिसांसमोरील आव्हानेही मोठी आहेत. तस्कर नवनवीन युक्त्या वापरत आहेत. समुद्रातील मार्ग, निर्जन ठिकाणे, रासायनिक कारखाने आणि अगदी सामान्य वस्तूंच्या आडून ते आपला धंदा करत आहेत. यासाठी पोलिसांना अत्याधुनिक तंत्रज्ञान, अधिक मनुष्यबळ आणि गुप्तचर यंत्रणा अधिक सक्षम करण्याची गरज आहे.

 

केवळ जप्ती करून चालणार नाही, तर या रॅकेटच्या मुळाशी जाऊन आंतरराष्ट्रीय आणि आंतरराज्यीय कनेक्शन शोधणे महत्त्वाचे आहे. या गंभीर समस्येवर मात करण्यासाठी केवळ पोलीस कारवाई पुरेसी नाही, तर एक एकात्मिक दृष्टिकोन आवश्यक आहे. त्यासाठी कायद्यांतर्गत कठोर कायदेशीर कारवाई करणे आणि आरोपींना जलद गतीने शिक्षा देणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, जेणेकरून इतरांना धाक बसेल.

 

स्थानिक पातळीवर आणि आंतरराज्यीय पातळीवर माहितीचे जाळे अधिक मजबूत करण्यासाठी गुप्तचर यंत्रणा अधिक बळकट करणे आवश्यक आहे. स्थानिक नागरिकांचा सहभाग आणि माहिती देण्यास त्यांना प्रोत्साहन देणे महत्त्वाचे आहे. रायगड जिल्ह्याला मोठा समुद्रकिनारा लाभल्यामुळे, कोस्ट गार्ड, सागरी पोलीस आणि स्थानिक पोलीस यांच्यात अधिक समन्वय साधून किनारी भागातील गस्त आणि पाळत वाढवणे गरजेचे आहे. जे व्यसनाच्या आहारी गेले आहेत, त्यांच्यासाठी प्रभावी पुनर्वसन केंद्रे उपलब्ध असणे आणि त्यांना समाजाच्या मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.

 

त्याचबरोबर, शाळा, महाविद्यालये आणि समाजात अमली पदार्थांच्या दुष्परिणामांबद्दल व्यापक जनजागृती मोहीम राबवणे गरजेचे आहे. पालकांनीही आपल्या मुलांवर लक्ष ठेवणे आणि त्यांच्याशी या विषयावर मोकळेपणाने बोलणे महत्त्वाचे आहे. महाराष्ट्र आणि विशेषतः रायगडमध्ये येणार्‍या अंमली पदार्थांचे स्रोत बर्‍याचदा इतर राज्यांमध्ये किंवा देशांमध्ये असतात. त्यामुळे, महाराष्ट्र पोलिसांनी शेजारील राज्ये आणि केंद्रीय तपास यंत्रणांशी समन्वय साधून संयुक्त कारवाया करणे आवश्यक आहे.

 

ड्रग्ज तस्करीचा मागोवा घेण्यासाठी आणि तस्करांना पकडण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करणे आवश्यक आहे, जसे की सीसीटीव्ही पाळत, ड्रोन, सायबर पेट्रोलिंग इत्यादी. रायगड जिल्ह्याला अंमली पदार्थांच्या या विळख्यातून बाहेर काढणे हे केवळ पोलिसांचे काम नाही, तर ते प्रशासन, स्थानिक नागरिक आणि सामाजिक संस्था यांची सामूहिक जबाबदारी आहे. या संकटावर मात करण्यासाठी सर्वांनी एकत्र येऊन काम केल्यास रायगडला पुन्हा एकदा शांत आणि सुरक्षित जिल्हा म्हणून ओळख मिळेल. अन्यथा, हा विळखा असाच वाढत राहिल्यास, त्याचे दूरगामी आणि गंभीर परिणाम जिल्ह्याच्या सामाजिक आणि आर्थिक जीवनावर होतील.